Haber: DİLAN KUTLU- Kamera: DURSUN ALKAYA

Depremden etkilenen bölgelerde yeni yerleşim alanları için yer seçim çalışmalarına başlanıldığı, konutların bir yıl içinde tesliminin yapılacağı istikametindeki açıklamalara İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şube Lideri Bülent Tatlı’dan reaksiyon geldi. Tatlı, “Bir şeyin ihalesinin yapılabilmesi için o şeyin projesinin çıkması lazım. Maliyeti çıkmış lakin ortada proje yok. Bir lokasyon belirlerken bunun bir sürü ögesi var. Çıkıp açıklama yapıyorsunuz diyorsunuz ki, ‘Fay sınırlarının 50 ile 100 metre aralığı inançlıdır.’ Sorun yalnızca zelzele mi? Geçen sene Bozkurt’ta gördük. Dere yataklarına yaptığınız konutlardan yahut imar müsaadesine açtığınızdan ötürü bir sürü insan öldü. Artık gireceksiniz, 1 yılda inşaat yapacaksınız. Nasıl yapacaksınız?” dedi.

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası (İMO), Kahramanmaraş merkezli iki büyük sarsıntının akabinde hazırladıkları ‘ön değerlendirme’ raporunda, yıkımın esas etkenleri; “2018 yılında çıkartılan imar affı, yapı düzensizliklerinin yarattığı hasarlar, taşıyıcı sistemin sistemsiz dağılımı, zayıf yer şartları, gereç zafiyetleri” olarak sıralanmıştı.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, hasar tespiti tamamlanan vilayetlerde yeni konutların imaline başlayacaklarını, birinci ihalenin ise 22 Şubat yapılacağını açıklamıştı.

Yeni yerleşim alanları için yer seçim çalışmalarına başlanıldığı ve 1 ay içinde inşaatlara başlanarak, 1 yıl içerisinde de konutların tesliminin yapılacağı iktidar tarafından dillendirilirken, uzmanlar seçilen alanların durumunun, kırılganlığının, yerinin, kentle olan bağının incelenmeden inşaat faaliyetlerine başlanmaması ikazında bulunuyor.

“BİZ, HASAR TESPİTİNDE BİNANIN ZELZELEYE GÜÇLÜ MI DEĞİL Mİ ONU TESPİT ETMİYORUZ”

ANKA Haber Ajansı’na konuşan İnşaat Mühendisleri Odası Ankara Şube Lideri Bülent Tatlı hasar tespitinin birinci etapta gözlemsel yapıldığını söyledi. Tatlı, şöyle konuştu:

“10 bine yakın üyemiz hasar tespit eğitimini aldı. 2 bin 500 civarında istekli oda üyemiz bölgede. Biz, hasar tespitinde binanın zelzeleye güçlü mı değil mi onu tespit etmiyoruz. Gözlemsel bir halde, zelzeleden o bina ne kadar hasar aldı ya da almadı diye süratli ve inançlı olabilecek bir sistem ortaya koyuyoruz. Performans tahlili diye tabir edilen ayrıntılı incelemede tahminen şeye dönüşebilir… Biz yalnızca inançlı olsun diye birinci etapta ağır hasar, orta hasar almış yapısal elamanlarla bunları yaptık. Bir binanın gerçek manada bir incelenmesi günde bir bina lakin bitirilebilir. Onun tekniği, laboratuvarı tahminen de 2 ay sürer yani.”

Hasarlı yapılarla ilgili odanın şimdi resmi bir bilgi sağlayamadığını söyleyen Tatlı, şu değerlendirmeleri yaptı:

“ŞİMDİ YAP-SAT KÜLTÜRÜ VAR”

“Bölgenin yüzde 80’ni eski yapıysa yüzde 20’si de yeni yapı. Yeni yapılar 2000 yılı sonrası diye tanım ediyoruz. Eski yapıldı diye telaffuzlar var. Lakin ben alanda gördüm 74 şartnamesine uygun yapılmış bina da ayakta duruyor. Bizim eski şartnamelerimiz yıkılmasına nazaran değil de ağır hasar almasına nazaran organize edilmişti. Siz imalat ve kontrol sürecin kamusal alana çekerseniz burayı ticari bir alan üzere düşünmezseniz aslında bir zahmet olmuyor. Siz ne yaptınız 1999 milattı, bir yapı kontrol sistemi getirdiniz. Bizim evraklarımıza baktığınızda dünya standartlarının en üstünde evrakta bir sorun yok. Artık yap-sat kültürü var. Arsa sahibi ne der, ’10 daire yapılacaksa bana 3 daire ver cebimden tek kuruş çıkmasın’ der. Bölge bu türlü olunca yapı kontrolü müteahhit belirler hale geliyor. İşverenini denetleyen bir sistem haline geliyor. Para aldığınız bir yeri denetleyemezsiniz.

“YAPI KONTROL KURULUŞLARI TİCARİ BİR KURULUŞ BATACAK YA DA ÇIKACAK”

2019’da otomasyon sistemine geçtiler. Siz artık yapı kontrol firmanızı seçemiyorsunuz. Güzel bir şeydir fakat yetersizdir. Yeni yönetmelik çıkardılar bir düzenleme yaptılar fakat bu yılın sonunda devreye girecek. O da bizim istediğimiz stilde değil. Alanda görüyoruz yeni bina demiri de sıkılaştırmış koymuş ancak etriyeyi bükmemiş. Ancak kontrol olsaydı orası hasar göremeyecekti. Kamusal bakmalısınız olaya. Bu can ve mal güvenliğini ilgilendiren bir şey olduğu için ticari bir ortama terk edilemez. Yapı kontrol kuruluşları ticari bir kuruluş batacak ya da çıkacak.

“1 YILDA İNŞAAT YAPACAKSINIZ, NASIL YAPACAKSINIZ?”

Tatlı, yeni yapıların 1 yılda bitirileceği tezlerine ise şöyle yanıt verdi:

“Bir şeyin ihalesinin yapılabilmesi için o şeyin projesinin çıkması lazım. Maliyeti çıkmış fakat ortada proje yok. Bir lokasyon belirlerken bunun bir sürü ögesi var. Park alanından tutun altyapısından, toplumsal donatısından… Endüstriyi nereye oturtacaksınız? Okullarından ibadethanelerine kadar aklınıza gelebilecek neleri varsa… Orada beşerler yaşayacak. Çıkıp açıklama yapıyorsunuz diyorsunuz ki, ‘Fay sınırlarının 50 ile 100 metre aralığı güvenlidir’ sorun yalnızca sarsıntı mi? Geçen sene Bozkurtta gördük. Dere yataklarına yaptığınız konutlardan yahut imar müsaadesine açtığınızdan ötürü bir sürü insan öldü. Unuttuk tabi… ‘Kayalık, dağlık lokasyonlara geçeceğim’ diyorsunuz, baktınız mı oradaki heyelan durumlarına? Bunlar bir etüt sorunu. Yer etütlerini alacaksınız değerlendireceksiniz ondan sonra da o kentte yaşamayan yün insanlara bu planlamayı açacaksınız. Zira onlar yaşayacaklar orada yalnızca bilim teknik değil. 1 yılda mı yapıyorsunuz 2 yılda mı yapıyorsunuz, yapar bitirir 100 sene rahat edersiniz. Artık gireceksiniz 1 yılda inşaat yapacaksınız, nasıl yapacaksınız? Enkaz kaldırılması mı… Enkaz kaldırırken de planınızı bütün ögelere nazaran yapmalısınız. Halk sıhhatini birinci kıymette tutmalısınız. Orada çalışan emekçi sıhhati ve iş güvenliği tedbirlerini ön planda tutmalısınız. Her şeyi bilmeniz mümkün değil aslında ancak bilenler var bilenleri bir ortaya toplayıp paha vermelisiniz. E bizim meslek odaları var. Yıllardan beri söylediğimiz, bir sürü raporlarımız var. Keşke birileri ciddiye alsa düzeltse de bizde ‘Bir daha söylememiz gerek yok’ ortamına gelsek.”