Gülşah Karaman / Milliyet.com.tr- Yargıtay, Avrupa Birliği Projesi kapsamında 6 milyon üzerindeki şahsî bilgiden arındırılmış Yargıtay içtihadını yapay zekâya yükleyeme hazırlanıyor. Yapay zekâ tabanlı geliştirilen sistemle, aktüel ve emsal kararların yaygınlaştırılmasının kolaylaştırılması ve isimli kalitenin yükseltilmesi hedefleniyor.
Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, “Bu sistem oturursa ilgili vatandaş ya da avukat hukuk davalarında, bu dataları ve kanıtlarını girmek suretiyle davayı kazanma mümkünlüğünü görerek, tahminen buna nazaran dava açacak ya da açmayacak” dedi. Büsbütün fiyatsız olarak kullanıma sunulacak ve 2023’te hizmet vermeye başlaması planlanan bu uygulama avukatları da meraklandırıyor.
‘DAVA SÜREÇLERİNİN SÜRATLİ SONUCA ULAŞMASINI SAĞLAYABİLİR’
Hukuk sisteminde Yargıtay kararları büyük bir kıymete sahip. Yargıtay’ın, şeffaflık prensibi mucibince 2015 yılından bu yana kararlarını kendi internet sitesinde herkese açık hale getirdiğini belirten Avukat Yaşar Öksüz, hasebiyle çok fazla mahkeme kararı olduğu için bu kararlar ortasında inceleme yapmanın ve yanlışsız sonuca ulaşmanın hayli sıkıntı olduğunu söyledi.
Data tabanı olarak yapay zekânın kullanılmasını pahalandıran Öksüz, “Data tabanı olarak yapay zekânın uygulamaya girmesi sonrasında yüksek mahkeme kararlarına daha süratli ve daha isabetli biçimde ulaşmak mümkün olabilir. Bu durum hem dava süreçlerinin hızlanmasını hem de avukatların daha isabetli sonuçlara ulaşmasını sağlayabilir” dedi.
‘HUKUKÇULARIN DEVREYE GİRMESİ GEREKECEK’
Yapay zekânın davadaki tüm ince ayrıntıları algılayabilecek bir özelliği olduğuna dair şimdi ellerinde somut bir data olmadığı için bu mevzuda kesin bir kıymetlendirme yapmanın mümkün olmayacağını söyleyen Yaşar Öksüz, “Fakat yapılan açıklamalara nazaran yapay zekâ, söz ve kategori bazlı inceleme yaparak sonuca büyük çoğunlukla ulaşmaya imkân verecek. Tüm bu katkılarına karşın ince ayrıntıların kıymetlendirilmesi ve sonuca ulaşılmasında hukukçuların devreye girmesi gerekecek” tabirlerini kullandı.
‘VATANDAŞIN AVUKATLARA OLAN MUHTAÇLIĞI DAHA DA ARTACAK’
“Sistem oturursa ilgili vatandaş ya da avukat, hukuk davalarında bu bilgileri ve kanıtlarını girmek suretiyle davayı kazanma mümkünlüğünü görüp tahminen buna nazaran dava açacak ya da açmayacak” deniliyor. Yorumda bulunan Avukat Yaşar Öksüz, bunun avukatlar için bir dezavantaj olmayacağını, tam tersine bu sistemin devreye girmesi sonrasında avukatlara olan gereksinimin daha da artacağının altını çizdi.
Öksüz, “Çünkü vatandaşlar haklarını öğrenecek ve haklarının peşinden gidecektir. Lakin dava süreçlerinin yönetilmesi epeyce karmaşık bir süreçtir. Bu sebeple vatandaşlar, hak kayıplarına uğramamak için türel takviye almaya devam edecektir” diye konuştu.
‘AVUKATLARIN YERİNİ ALAMAZ FAKAT İLERLEYEN SÜREÇTE…’
Pekala yapay zekâ gelecekte avukatların yerini alabilir mi? Bu mevzu hakkında açıklamada bulunan Yaşar Öksüz, “Bizim üzerinde konuştuğumuz sistem ‘veri tabanı’ oluşturulmasına yönelik bir yapay zekâ sistemi. Bilgi tabanı olması sebebiyle yüksek mahkemelerin verdiği kararlara daha süratli ve daha isabetli ulaşılmasını sağlıyor. Bu sistemin avukatların yerini alabilmesini mümkün görmüyorum. Fakat ilerleyen süreçte öteki bir model devreye girerse tekrar kıymetlendirmek gerekir” vurgusunu yaptı.
HAK KAYIPLARINA DİKKAT!
Data tabanı olarak yapay zekânın, avukatların olduğu üzere vatandaşların da yüksek mahkemelerin kararlarına süratli ve gerçek bir halde ulaşılmasına imkan sağlayacağını vurgulayan Avukat Yaşar Öksüz, “Lakin ulaşılan mahkeme kararlarındaki hukuksal terminolojinin yanlış anlaşılarak hukuksal dayanak alınmadan dava açılması, çok önemli hak kayıplarına neden olabilir” tabirlerini kullanarak ikazda bulundu.
BOŞANMA DAVALARINI DA ETKİLEYECEK
Türkiye’de başta boşanma olmak üzere pek çok dava yıllarca sürebiliyor. Münasebetiyle yapay zekâ, bu dava müddetlerinin kısalmasında ve kararların alınmasında vakit kazandırabilir mi sorusu da en çok merak edilenler ortasında. Boşanma davalarında tarafların ve çocukların yıpranmamasının değerini vurgulayan Avukat Öksüz, bilgi tabanı olarak yapay zekânın kullanılmasıyla daha süratli ve daha isabetli kararlar verilmesinin mümkün olacağını açıkladı.
Fakat bu mevzuda TBMM’deki bir çalışmaya değinen Yaşar Öksüz, “Bu çalışmaya nazaran her iki tarafın da boşanmayı istediği durumlarda boşanmaya karar verileceği öteki bahislerin sonra çözülmesi üzerinde çalışılıyor. Bu davaların daha süratli çözümlenmesi için bu türlü bir düzenlemenin yapılmasına çok gereksinim var” dedi.
TEKLİKEYE DİKKAT ÇEKTİ
Öte yandan Avukat Ali Erişen ise yapay zekânın en son gireceği alanın hukuk ya da toplumsal tertip alanı olacağını söyledi. Bilhassa bu sistemin ‘Demolition Man (Cezalandırıcı)” sinemasıyla daha evvel karşımıza çıktığını belirten Avukat Ali Erişen, sinemadaki çarpıcı ayrıntıları anlatarak örnek verdi.
Erişen, sinemada salt bir toplumsal nizam kurulduğunu, insanların birbirine temas etmediği ve küfür eden insanların bile anında cezalandırıldığı sahnelerin yer aldığını aktarıp, “Bence birinci olarak yapay zekâ hayatımıza trafik polisi olarak girecek ve trafik cezalarını yapay zekâ düzenleyecek. Gerisinden avukatlar da dahil hakim ve savcı vs. tüm sürece birinci olarak yardımcı olarak katılacağını, sonrasında bu bireylerin yerini alarak yargılama bile yapacağını düşünüyorum. Natürel burada sorulacak çok soru var; mesela ya kanunları da yapay zekâ yapacak hale gelirse? İşte bu biçimde ilerleyen yapay zekâ, hukuk alanında çatışma yaratıp felakete dönüşebilir” açıklamasını yaptı.
Yalnızca avukatların değil, tüm yargı sisteminin hatta askeri ögelerin yapay zekâ sistemleriyle donatılacağı ve bu ögelerin kısa bir süre dahi olsa toplumların hayatına sistem getireceğini söyleyen Ali Erişen, sonunda bu durumun kesinlikle çatışma yaratacağını vurguladı.
‘BOŞANMA DAVALARININ MALİYETİNİ AZALTACAK’
Avukat Ali Erişen, yapay zekâyı kullanarak hukuk alanında tahlil sunan Avukatlar İçin Robot Yazılım Arayüzü’nün (ARYA) Yargıtay’daki boşanma davalarının sonucunu yaklaşık yüzde 90 hakikat kestirim edebildiğini belirtti.
Bu üslup bir uygulama geliştiren bir diğer ismin de Kaliforniya’da yaşayan Avukat Erin Levine olduğunu söyleyen Erişen, “Bu kişi boşanma konusunda yapay zekâ ve chatbot’ları kullanan Hello Divorce isimli web sitesinin kurucusu ve CEO’su. ABD’nin boşanmanın en maliyetli olduğu Kaliforniya eyaletinde, dava başına ödenen 17 bin dolarlık maliyeti bu yapay zekâ ile bin 500 dolara çekmeyi başardılar” dedi.
‘BOŞANMA ÖNCESİ ÇİFTLER YAPAY ZEKÂYA BAŞVURABİLİR’
Aile mahkemelerinin önüne daima evrak yağdığını ve devletin devayı aile mahkemesi sayısını artırmakta bulduğunu söyleyen Ali Erişen, yapay zekânın bu kısır döngüyü çözebileceğini dile getirdi. Bunun dışında yapay zekânın boşanma davalarından elde edilen bilgilerle uzama nedenlerini ortadan kaldırabileceğini, yasa tekliflerini sunmayı öğreneceğini ve boşanmak isteyen tarafları dinleyip kanıtları anında değerlendirip, hakime izleyeceği yol ve usulle ilgili yardımcı olabileceğini de ekledi.
Yapay zekânın arabuluculuk rolünü de davadan evvel üstlenebileceğine dikkat çeken Avukat Ali Erişen, “Örneğin boşanmak isteyen çiftler dava öncesi birlikte yapay zekâya müracaat ederek nasıl hakkâniyetle boşanmaları gerektiğini öğrenebilir. Yapay zekânın görüşü mahkeme evrakına girebilir, yapay zekâdan farklı düşünüp farklı istekleri olan tarafa hakim neden bunu istediğini açıklatabilir. Lakin yeniden de tek başına insan ögesi varken hiçbir boşanma davasını istenilen ölçüde kısaltacağını düşünmüyorum” diye konuştu.
‘ABD’DE AVUKATLAR TARAFINDAN KULLANILIYOR’
ABD’de yapay zekânın hukuk alanında kullanılmaya başlandığını belirten Teşebbüsçü ve Yatırımcı Emre Sokullu, Amerika’da dava süreçlerinde şimdiki olarak yapay zekânın nasıl kullanıldığından bahsetti.
ABD’de yaşayan Emre Sokullu, boşanma davaları ve tüm dava süreçlerinde kimi yapay zekâ uygulamalarının etkin olarak Amerikan hukuk sisteminde avukatlar tarafından kullanıldığını aktardı. Kişilerin avukatlara açmayı düşündükleri davalarla alakalı emsal kararları gösteren bu yapay zekâ uygulamaları sayesinde avukatlar, “Dava açılmalı mı ya da açılırsa nasıl sonuçlanır?” üzere süreçleri çok daha süratli yorumlayıp karar verebiliyor.
Ayrıyeten sürecin nasıl işlediğini anlatan Sokullu, “Öncelikle şahıslar şikâyetçi olduğu durumu evrak biçiminde avukata teslim ediyor. Daha sonra avukat bu belgeyi yazılım sistemine yüklüyor. Sistem anında tahlil edip, onla ilgili daha evvel çıkmış emsal davaları gösteriyor. Bununla ilgili nasıl sonuçlar alınmış görebiliyorsunuz. Bu noktada dava müddeti kısalmıyor zira bu uygulamayı şimdi hukuksal karar verme sistemine dahil etmiş değiller. Sonuç olarak bu alanda çalışmalar hızlanıyor, lakin kısa vadede yargıçların yerini alacak bir yapay zekâ bulunmuyor” bilgisini verdi.
‘İNSAN BEYNİ ÜZERE ÇALIŞAN YAPAY ZEKÂ GELİŞTİRİLİYOR’
Şu an ise faal olarak Microsoft’un yatırım yaptığı OpenAI GPT-3 isimli yapay zekâ uygulamasının doğal lisan işlemede çığ açıcı bir teknolojik teşebbüs olduğunu söyleyen Emre Sokullu, “GPT-3 uygulaması istenilen seviyeye geldiğinde, insan beyni üzere çalışan her çeşit kategoride sonuç verebilecek ve doğal lisan sürece programlarını yapabilecek“ ifadelerini kullandı.
Avukat Serpil Çınar da bilgi birikimi ve deneyimle yapılabilen işleri yapay zekânın yapabileceğini lakin duygusal zekâ, empati, sezgisel, yaratıcılık gerektiren hususlar da etkin olamayacağını söyledi.
Yapay zekânın birçok araştırmada belgeyi kısa müddette inceleyip, her beyan ya da belgedeki ayrıntısı dikkate alarak çalışacağını vurgulayan Serpil Çınar, “Mahkemelerin dijitalleştirilmesiyle bilgileri toplayacak, bilgileri sınıflandıracak, karar verme evresine gelip tüm ayrıntısı kıymetlendirerek sonuca varacaktır” dedi.
‘KARŞI TARAFIN KANITLARINI İDDİA ETME MÜMKÜNLÜĞÜ DÜŞÜK’
Davayı kazanma ya da kaybetme mümkünlüğünü avukatların da lisana getirebildiğini belirten Çınar, lakin davayı açacak olan kişinin birden fazla avukata danışarak farklı yorumlar almasının önüne yapay zekâyla geçilebileceğini aktardı. Davanın sonucunu avukatlar nasıl garanti edemiyor ise yapay zekânın da taahhüt edemediğini, yüzde yüz olarak bir iddiada bulunmayacağını tabir eden Avukat Serpil Çınar, çekişmeli davalar konusunda da yapay zekânın tesirlerini açıkladı.
Tarafsız olmayan davalarda yapay zekâ üzerinden yürütülen kestirimin de muallak olduğunu lisana getiren Serpil Çınar, “Davayı açacak olan kişi, bilgilerini ve kanıtlarını sunabilir lakin karşı tarafın savunması ya da sunacağı kanıtları iddia etme mümkünlüğü düşüktür. Çekişmeli davalarda davayı kazanma mümkünlüğü olup olmadığına dair bilgi edinimi açıkçası zordur. Bu sistemin tam oturması halinde de dava kazanma muhtemelliğine dair net bir cevap verileceğini düşünmüyorum” formunda konuştu.
‘MESLEĞİN GENETİĞİ DEĞİŞECEK, AVUKATLARIN İŞ YÜKÜ AZALACAK’
“Yapay zekânın gelecekte avukatların yerini alacağı kanaatinde değilim” tabirlerini kullanan Çınar, yapay zekânın hukuk sistemiyle birlikte avukatlara da yarar sağlayacağını, vakit ve masraf bakımından faydalı olacağının bilgisini paylaştı.
Yalnızca mesleğin genetiğinin değişeceğini ve hukuk sisteminin teknolojiye uyarlanacağını belirten Avukat Serpil Çınar, “Birçok ayrıntının tekrar avukatlar tarafından takip edilmesi gerekiyor. Duruşmaya girilmesi, duygusal empati, sezgisel hareket, itimat alakası heyetimi, yaratıcılık, karşı taraf ile müzakere etmek üzere durumlar kelam konusu” diye konuştu.
‘7-8 AY SÜREN DURUŞMALARIN 1 AYDA SONUÇLANMA MÜMKÜNLÜĞÜ YÜKSEK’
Türkiye’de boşanma davalarının çok uzun sürdüğünü ve çekişmeli boşanma davasının açılması sonrasında birinci duruşmanın en az 7-8 ay sonraya verildiğini belirten Avukat Serpil Çınar, duruşma tarihleri ortasındaki müddetlerin 1 ayda sonuçlanma mümkünlüğünün yüksek olduğunu açıkladı.
Serpil Çınar, “Yapay zekâ ile hazırlanan belgedeki beyanlar, tezler, savunmalar ve kanıtlar ile bilhassa ehemmiyet arz eden şahit beyanları üzere her bir ayrıntıya kadar inceleyecektir. İnceleme sonucunda da hakkaniyetli bir karar verecekti” diyerek, robot yargıç sistemiyle kararların kısa müddette alınacağını savundu.