MELTEM GÜNAY İstanbul – Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Gökçen ile bahsin uzmanlarının kaleme aldığı “Aileler İçin Otizm Rehberi” isimli kitapta otizm hakkındaki mitler ve gerçekler şöyle sıralanıyor:
– MİT: Otizm ebeveynlerin olumsuz ve soğuk tavırları nedeniyle olur.
GERÇEK: Otizmin tam olarak nedenleri bilinmemekle birlikte, şimdiye kadar yapılan çalışmalar bozukluğa anne baba tavırlarının değil, genetik beyin yapısı ve fonksiyonlarında meydana gelen sorunların neden olduğunu göstermiştir.
– MİT: Otizmin nedeni aşılardır.
GERÇEK: Şu ana kadar yapılan tekrarlayıcı ve geniş ölçekli çalışmalar aşılarla otizm ortasında bir münasebet bulamamıştır.
– MİT: Otizmin nedeni çok fazla ekrana maruz kalmak yahut muhakkak besinleri tüketmektir.
GERÇEK: Otizmi olan çocuklarda fazla ekran maruziyeti bozukluğun gidişi ve tedavi açısından olumsuz bir faktördür. Birebir vakitte sıhhatsiz beslenme de her çocuk üzere bu çocuklara da önerilmemektedir. Bununla birlikte bu iki faktörün tek başına otizme neden olduğu gösterilmemiştir.
– MİT: Otizmin bir tedavisi yoktur.
GERÇEK: Otizmin en tesirli tedavisi yanlışsız, erken ve ağır eğitimdir. Eğitimle çocuklarda önemli ilerlemeler kaydedilmektedir.
– MİT: Otizm tedavi ile büsbütün düzelir.
GERÇEK: Özel eğitimle önemli ilerlemeler sağlanmasına, kişinin ve ailesinin hayat kalitesinin artırılmasına karşın ne yazık ki otizmi büsbütün düzelten (kür sağlayan) bir tedavi bulunmamaktadır. Bu sebeple, ‘üç ayda büsbütün düzelme sağlıyoruz’ üzere mucize tedavilere karşılık aileler dikkatli olmalıdır.
– MİT: Otizmli çocuklar zekâ sorunu yaşayan çocuklardır.
GERÇEK: Otizm Spektrum bozukluğu olan çocukların yüzde 31’inde IQ puanı olağandan düşük, yüzde 25’inde hudut seviyede ve yüzde 44’ünde olağan ve üstü değerlerdedir. Yani tüm çocuklar tıpkı vakitte zeka sorunu yaşamamaktadır.
– MİT: Otizmli çocuklar öğrenemezler.
GERÇEK: Her çocuğa uygun yaklaşım teknikleri bulunur ve yeterli bir eğitim uygulanırsa bu çocuklar pek çok şeyi öğrenebilirler. Hatta bir kısım çocuklar muhakkak alanlarda çok daha güzel öğrenme yeteneğine sahiptir.
– MİT: Otizmli çocuklar konuşamazlar.
GERÇEK: Otizmi olan çocukların yüzde 40’ı hayatı uzunluğu konuşamaz. Geri kalan kısmı değişen oranlarda konuşma yeteneğine sahiptir.
– MİT: Otizmli çocukların hisleri yoktur.
GERÇEK: Otizmli çocuklar hislerini aşikâr etme ve karşısındaki kişinin hislerini anlamakla ilgili sorun yaşarlar. Yoksa bu çocukların da hisleri vardır. Bilhassa yakın oldukları bireylere karşı farklı halde söz etseler de ağır hisler taşırlar.
– MİT: Otizmli çocuklar arkadaş istemezler.
GERÇEK: Bu çocuklar dışarıdan arkadaş canlısı olmayan, bu mevzuda isteksiz çocuklar olarak görünebilir. Ancak bu arkadaş istemedikleri manasına gelmez. Asıl sorun bu alakayı nasıl başlatacaklar ve yürüteceklerini bilememeleridir.
– MİT: Otizmli çocuklar, “Yağmur Adam” sinemasındaki Dustin Hoffman karakterine misal.
GERÇEK: Otizm bir spektrum bozukluğudur ve bireyden bireye sahip olunan özellikler çok değişkendir. Her bireyin sahip olduğu özellikler kendine hastır ve her bireyin kesinlikle bir üstün yeteneği bulunmayabilir.
– MİT: Otizm yalnızca çocukları etkileyen bir bozukluktur.
GERÇEK: Her ne kadar toplumda çok kendilerini gösteremeseler de otizmli bireyler büyüyüp bir yetişkin olarak hayatlarını sürdürürler.
– MİT: Otizmli çocuklar toplum için tehlikelidir.
GERÇEK: Birtakım otizmli çocuklar bilhassa duyusal olarak yüklendikleri ve tam olarak anlamlandıramadıkları durumlar karşısında öfke nöbetleri yaşayabilseler de bilerek bir öteki bireye ziyan verme ihtimalleri çok çok düşüktür.
– MİT: Otizmli yetişkinler bir işte çalışamaz.
GERÇEK: Şayet bu çocuklar yetenekleri doğrultusunda ve destekleyici halde yönlendirilirse bir kısmı çalışabilir. Hatta kimi çocuklar müzik alanında yahut üniversitelerde akademisyen olarak epey başarılı işler çıkarabilmekte.
OTİZM DERNEKLERİ FEDERASYONU LİDERİ ERGİN GÜNGÖR:
‘En bedelli devirlerini kaybetmeyelim’
Otizm Dernekleri Federasyonu Lideri Ergin Güngör, eğitime başlangıç yaşının geç olduğunu belirtirken, yaşanan problemleri şöyle anlattı: “İlk sorun eğitime başlangıç yaşının geç olması yani en kıymetli 0 – 3 yaş kaybediliyor, sonra da sırasıyla özel eğitimci eksikliği, eğitim saatlerinin azlığı ve eğitim kalitesi problemlerini sayabiliriz. Ayrıyeten çocuklarımızı eğitim sürecinde gelişimsel açıdan kıymetlendiren bir kontrol sisteminin olmaması da kalitenin düşmesine ve en bedelli yılların kaybına sebep oluyor.”
Sistem eksikliği
Yeniden çocuklarına otizm tanısı konulan ailelerin yaşadığı badireler hakkında da bilgi veren Güngör şunları söyledi: “Çocuğuna teşhis konan aileler öncelikle bir şok yaşıyorlar, akabinde kabullenme süreci geçiriyorlar. Lakin maalesef onları yönlendiren bir danışmanlık sistemi olmadığı üzere yaşadıkları travmayı kolay atlatabilmelerini sağlayacak ruhsal takviye de verilmiyor. Meğer kendi meseleleriyle gayret eden aileler, bu vakit diliminde evladının en bedelli vaktini da farkında olmadan heba edebiliyor. Yani aileler teşhis sonrası çabucak ruhsal açıdan desteklenmeli ve ailelere evlatlarının bundan sonra nasıl bir süreç izleyeceğine dair rehberlik hizmeti verilmeli. Erken devirdeki eğitim saatlerini ve niteliğini artırarak gerçek süreçlerin vaktinde işletilebilmesi, devletin kaynaklarının heba olmamasını ve bireye gelecekte de bakım hizmeti vermek zorunda kalınmamasını sağlar. Bireyin bağımsız hayat sürebilen bir yetişkin olması sebebiyle mümkün bakım harcaması da ortadan kalkmış olur. Yani devlet hem toplumsal devlet hem de kaynaklarını hakikat kullanan akıllı devletçilik yapmış olacaktır. Bana nazaran bu sıkıntıları aşabilmek için öncelikle gelişimsel kıymetlendirme yapan bağımsız kontrol sistemi oluşturulmalı ve akredite kurumlar yaratılmalıdır. Biz aile STK’ları bunu ısrarla talep etmeliyiz, devletin organları da bu sese ciddiyetle kulak vermelidir.”
YARIN: ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIYOR