Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı savaşın üzerinden tam bir yıl geçti.

Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in talimatıyla başlayan savaş, bilhassa Donetsk bölgesinde şiddetli formda devam ediyor.

Putin, geçen yıl 24 Şubat’ta sabahın erken saatlerinde televizyondan “Ukrayna’da özel askeri operasyon” başlattıklarını duyurdu. Böylelikle Rusya’nın Ukrayna’ya karşı savaşı başladı.

Başlattığı “özel askeri operasyonun” münasebetini anlatan Putin, kelamda ayrılıkçı idarelerin Rusya’dan askeri yardım talebinde bulunduğunu belirtti. Putin, “Operasyonun hedefi 8 yıldır Kiev rejimi tarafından istismara, soykırıma maruz kalan insanları korumaktır. Rusya Federasyonu vatandaşları da dahil olmak üzere sivillere karşı çok sayıda kanlı cürüm işleyenleri adalete teslim etmenin yanı sıra Ukrayna’nın Nazizm’den ve militarizmden arındırılması için efor göstereceğiz.” dedi.

Ukrayna’ya 3 taraftan Rus askeri girdi

Rus askeri birlikleri, Ukrayna’nın Donetsk ve Luhansk bölgelerinden Kiev idaresinin denetimindeki bölgelere, tıpkı anda Rusya sonundan Harkiv, Sumi ve Çernigiv bölgelerine, Belarus üzerinden Çernobil bölgesine giriş yaptı.

Kırım üzerinden de Herson ve Melitopol bölgelerine gerçek asker çıkaran Rus ordusu, hava ve karadan asker sevk ettiği Kiev’i kuşatma altına aldı.

Rus ordusu, 28 Şubat’ta, nükleer ve hipersonik silahlarını içeren stratejik caydırıcı güçlerini özel savaş misyonu durumuna geçirdi.

Kiev ve Çernigiv bölgelerinden çekilme

Savaşın ikinci ayında Kiev ve Çernigiv bölgesinden Rus askerleri geri çekildi. Kiev idaresi, birkaç gün sonra Rus askerlerinin çekildiği Buça ve İrpin kentlerinde Rusya’yı katliam yapmakla suçladı. Rusya, savların provokasyon olduğunu savundu.

Ardından Donetsk bölgesine bağlı Kramatorsk kentindeki tren istasyonuna füze saldırısı düzenlendi. Taarruz sonucunda 50’den fazla kişi öldü, 100’den fazla kişi yaralandı. Ukrayna ve Rusya karşılıklı olarak birbirini suçladı.

Ruslar, birinci aylarda Berdyansk akabinde Mariupol kentlerini denetimi altına alarak Ukrayna’nın Azak Denizi ile ilişkisini büsbütün kesti.

Savaş, Ukrayna’nın doğusuna kaydırıldı

Nisanda Ukrayna’nın doğusuna ağırlaşan Ruslar, “Donbas’ı özgürleştirmek” maksadıyla Donetsk ve Luhansk bölgesindeki kimi yerleşim yerlerini ele geçirdi lakin çok büyük ilerleme sağlayamadı.

Rus ordusu, Ukrayna’daki stratejik gayelere yönelik sık sık uzun menzilli, yüksek hassasiyetli füzeler kullandı. ABD ve Avrupa ülkeleri, Ukrayna’ya silah takviyesini artırdı. Rus ordusunun Ukrayna topraklarındaki ilerleyişi durma noktasına geldi.

Ukrayna güçleri de Rus ordusunun denetimine giren kent merkezlerine hücumlar düzenlemeye devam etti. Rus ve Ukrayna ordusunun karşılıklı ataklarında sivil kayıplar yaşandı.

Rus amiral gemisi “Moskova” batırıldı

Ukrayna, 13 Nisan’da Karadeniz’de Rus Karadeniz Filosu’na ilişkin “Moskova” isimli amiral gemisini vurduğunu duyurdu. Rus tarafı, geminin çıkan yangın sırasında gövdesinde mühimmat patlaması sonucu hasar aldığını ve battığını açıkladı.

Yılan Adası’ndan çekilme

Liman kentleri Odessa ve Mıkolayiv bölgelerini de maksat alan Rusya, Karadeniz’de stratejik pozisyona sahip Yılan Adası’nı ele geçirdi. Haziran sonunda Rusya, adadan çekildiğini açıkladı. Ukrayna ise Rus askerlerini adadan çıkardıklarını bildirdi.

Öte yandan, Odessa açıklarına yerleştirilen mayınlar, vakitle koparak rüzgar ve akıntının tesiriyle Karadeniz’e dağıldı.

Harkiv bölgesi, yine Kiev’in denetimine geçti

Ukrayna’nın kuzeyindeki Sumi ve etrafı, haziranda yine Kiev idaresinin denetimine girdi.

Güç toparlayan Ukrayna ordusu, eylülde ülkenin ikinci büyük kenti Harkiv’de taarruz sistemine geçtiğini duyurdu. İzyum, Balakliya ve Kupyansk üzere büyük kentlerin yanı sıra 300’den fazla yerleşim ünitesinin denetimi Kiev idaresine geçti. Rusya, bu bölgelerden çekildiğini açıkladı.

Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy, ordusunun karşı hücuma geçtiği devirde yaklaşık 6 bin kilometrekare toprağın Ruslardan alındığını söyledi.

Zelenskiy’in verdiği son bilgilere nazaran ise savaş boyunca Rus güçlerince ele geçirilen 1800’den fazla yerleşim yerinde Ukrayna denetimi tekrar sağladı.

Gıda krizini önleyecek tahıl anlaşması

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın himayelerinde 22 Temmuz’da Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler (BM) ortasında dünyadaki mümkün bir besin krizini önleyecek “Tahıl ve Yiyecek Unsurlarının Ukrayna Limanlarından Emniyetli Sevki Teşebbüsü Belgesi” imzalandı.

Rus siyaset uzmanı Dugin’in kızına bombalı saldırı

Rusya’nın tanınmış siyaset uzmanı Aleksandr Dugin’in kızı Darya Dugina, 20 Ağustos’ta Moskova’da bulunduğu otomobilin infilak etmesi sonucu hayatını kaybetti. Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), olayın gerisinde Ukrayna özel servislerinin olduğunu tespit ettiklerini bildirdi.

Rusya’da kısmi seferberlik ilanı

Putin, 21 Eylül’de kısmi seferberlik ilan etti. Seferberlik yoluyla 300 bin Rus vatandaşı, Ukrayna’da savaşmak üzere askerlik hizmetine alınırken kimi bölümler ülkeyi terk etti.

Rusya ile Ukrayna ortasındaki esir değişimi ve Türkiye’nin rolü

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin ve Zelenskiy ile yürüttüğü diplomasi trafiği sonucunda 22 Eylül’de Rusya ile Ukrayna ortasında 200 savaş esirinin mübadelesinin yapıldığını bildirdi. En kapsamlı değişim, Türkiye’nin yürüttüğü diplomasi trafiğiyle gerçekleşti ve değişimler arttı.

Bu kapsamda, Putin’e yakınlığıyla bilinen Ukrayna ana muhalefet partisi başkanı Viktor Medvedçuk da Rusya’ya teslim edildi.

Donbas, Zaporijya ve Herson’da referandum ve ilhak

Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson’da eylül sonunda Rusya’ya iştirak için kelamda referandumlar yapıldı. Yasa dışı referandumlara katılanların çoğunluğu ilhak kararına “evet” dedi.

Referandumların çabucak akabinde 30 Eylül’de Putin, Ukrayna’nın Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya bölgelerinin Rusya tarafından ilhak edilmesine yönelik mutabakatları imzaladı. Böylelikle Rusya, Kırım’dan sonra Ukrayna topraklarının yüzde 15’ini daha yasa dışı ilhak etmiş oldu.

Zaporijya Nükleer Santrali’ndeki tehlike

Avrupa’nın en büyük nükleer santrali olan Zaporijya Nükleer Santrali’ni 4 Mart’ta Ruslar ele geçirdi.?

Zaporijya’nın ilhakıyla birlikte Putin, imzaladığı kararnameyle santralin Rusya’ya ilişkin olduğunu duyurdu. Santralin etrafında sık sık topçu taarruzları yaşandı. Ukrayna ve Rusya, nükleer tehlike doğuran bu hücumlar konusunda birbirini suçluyor.

Kerç Boğazı’ndaki Kırım Köprüsü’nde patlama

Rusya ile Kırım ortasında yer alan köprüdeki kamyonda 8 Ekim’de meydana gelen patlama sonucu 3 kişi hayatını kaybetti ve köprüde büyük hasar meydana geldi. FSB, patlamayla ilgili 8 kişiyi gözaltına aldı.

Putin’in 2018’de resmi açılışını yaptığı ve “Kırım” ismiyle de anılan köprü, Kırım ile kara yolu kontağını sağlaması münasebetiyle Rusya için stratejik kıymete sahip.

Sivastopol’da Rus donanmasına saldırı

Ukrayna’nın, Sivastopol’da 29 Ekim’de Rus donanmasına yönelik taarruz düzenlediği bildirildi.?

Rusya, taarruzda ziyan gören gemilerin tahıl muahedesi kapsamında oluşturulan koridorun güvenliğinin sağlanması sürecinde yer aldığını belirtti.

Doğal gaz boru çizgilerine yönelik sabotajlar

Ekim ayında Avrupa’ya doğal gaz sağlayan Kuzey Akım 1 ve Kuzey Akım 2 doğal gaz boru çizgilerine yönelik sabotajlar sonunda sızıntıların meydana geldiği açıklandı. Türkiye’ye gaz gönderilen TürkAkım boru çizgisine yönelik de sabotaj teşebbüsleri önlendi.

Ukrayna’nın güç altyapısına yönelik füze saldırıları

Kırım Köprüsü’ndeki patlamanın akabinde Rusya, Ukrayna’daki füze taarruzlarını arttırdı. Bilhassa ülkenin güç altyapısını amaç alan Rus ordusunun hücumlarının akabinde ülke genelinde elektrik kesintileri başladı.

Rusya, ilhak ettiği Herson’dan geri çekildi

Ukrayna, Avrupa ve ABD’nin silah dayanağıyla 29 Ağustos’ta Herson’u kurtarmak için karşı taarruz başlattığını duyurdu.

Yasa dışı ilhak ettiği Herson’daki vatandaşların büyük çoğunluğunu diğer bölgelere tahliye eden Rusya, 9 Kasım’da Herson kentindeki savunma çizgisinin Dnipro Irmağı’nın sol yakasına çekileceği kararını açıkladı. Bu biçimde Rus askerleri, Herson kent merkezinden çekilmiş oldu.

Polonya’daki füze krizi

NATO üyesi Polonya’ya 15 Kasım’da füze düşmesi, tüm dünyanın dikkatini buraya çekti. Polonya’nın Ukrayna sonundaki Przewodow köyüne kaynağı bilinmeyen bir füzenin düştüğü ve 2 kişinin hayatını kaybettiği bildirildi.

Füzenin Rusya’ya ilişkin olduğu tez edildi. Rusya, suçlamaların kasıtlı provokasyon olduğunu duyurdu. NATO ve Pentagon da füzelerin Rusya’ya ilişkin olduğunu teyit etmedi.

Füzenin Ukrayna güçleri tarafından bir Rus füzesini engellemek için ateşlendiği ortaya çıktı.

Tahıl mutabakatı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın teşebbüsüyle uzatıldı

Rusya, “Kırım Köprüsü ve Sivastopol deniz üssüne Ukrayna’nın saldırısını” münasebet göstererek tahıl muahedesini askıya almak istedi lakin Erdoğan’ın teşebbüsüyle sorun çözüldü ve 19 Kasım prestijiyle muahede 120 gün müddetle uzatıldı.

Türkiye’nin uğraşı milletlerarası kamuoyunda övgüyle karşılandı.

Ukrayna limanlarından taşınan tahıl ölçüsü 14 milyon tonu geçti. Ayrıyeten Erdoğan ve Putin, yoksul ülkelere gübre ve tahıl gönderilmesi konusunda anlaştı.

Rusya’nın iç bölgelerindeki askeri tesislere Ukrayna saldırısı

Ukrayna, 5 Aralık’ta Rusya’nın Ryazan bölgesindeki Dyagilevo ve Saratov bölgesindeki Engels askeri havaalanlarına İHA’larla taarruz teşebbüsünde bulundu. Sonraki gün de Kursk kentinde bulunan askeri havaalanındaki petrol depolama tesisine İHA ile akın düzenlendi.

Yılbaşındaki saldırılar

Rus ordusu tarafından 2022’nin son günü gece başta Kiev olmak üzere Çernigiv, Sumi, Hmelnitski, Donetsk, Zaporijya, Mıkolayiv ve Herson’a hava ve füze atakları düzenlendi. Hücumlarda güç alt yapıları hasar gördü. Rusya, “kendisine yönelik terör taarruzlarında kullanılması planlanan” İHA’ların üretim yerlerini vurduklarını duyurdu. Moskova’da stratejik binaların çatılarına savunma sistemleri yerleştirildiği manzaraları toplumsal medyaya yansıdı.

Ukrayna ordusu da yılbaşında Donetsk bölgesinde Makeyevka yakınlarında Rus birliklerinin süreksiz konuşlandığı bir noktaya ABD üretimi HIMARS çoklu roketatar sistemiyle saldırdı. Ukrayna 400 Rus askerini öldürdüklerini öne sürerken, Rusya Savunma Bakanlığı 89 askerin akında öldüğünü açıkladı.

Rusya, buna misilleme olarak Kramatorsk’a yaptıkları taarruzda 600’den fazla Ukrayna askerini öldürdüğünü argüman etti. Ukrayna, iddiayı yalanladı.

Noel periyodu Rusya süreksiz ateşkes ilan etti

Rusya, Ortodoksların Noel devrinde dini merasimlere katılabilmesi için Ukrayna’ya ateşkes davetinde bulundu. Putin, 6 Ocak saat 12.00’den itibaren 36 saatliğine uygulanması için tek taraflı süreksiz ateşkes ilan etti.

Ukrayna ise ateşkes için evvel Rusya’nın ele geçirdiği bölgeleri terk etmesi gerektiğini bildirerek, ateşkesi dikkate almadı.

Operasyonun başına Rus Genelkurmay Lideri getirildi

Ocak ayı başında Rusya Genelkurmay Lideri Valeriy Gerasimov, Ukrayna’daki özel askeri operasyondan sorumlu Müşterek Askeri Kuvvetlerin başına getirildi. Müşterek Askeri Kuvvetlerin evvelki kumandanı ve Hava-Uzay Kuvvetleri Kumandanı Sergey Surovikin ile Kara Kuvvetleri Kumandanı Oleg Salyukov ve Genelkurmay Lider Yardımcısı Aleksey Kim de Gerasimov’un yardımcıları olarak atandı.

Bu değişimle birlikte Rusya’nın baharda Ukrayna’da yeni taarruz planları yaptığı değerlendirmeleri yapıldı. Bunun üzerine Ukrayna, Batı’dan tank ve uzun menzilli silah dayanak talebini artırdı.

Savaşta meyyit sayısı net değil

Eylülde Ukrayna’daki savaşta 5 bin 937 Rus askerinin öldüğünü duyuran Rusya, bu konuda hala yeni bir bilgi açıklamadı.

Rus yetkililer, savaş boyunca 61 binin üzerinde Ukrayna askerinin öldüğünü ileri sürerken, Ukrayna da ölen Rus askerlerinin sayısının 145 bini geçtiğini sav ediyor. Lakin her iki taraf da kendi kayıplarına ait net ve yeni bir açıklama yapmadı.

Savaştaki sivil kayıplara ait her iki taraf da net sayı veremiyor.

BM’ye nazaran Ukraynalı mülteci sayısı yaklaşık 8 milyon

BM datalarına nazaran, Ukrayna’dan yaklaşık 8 milyon kişi komşu ve Avrupa ülkelerine geçti.

BM’ye bağlı Milletlerarası Göç Örgütüne nazaran, ülke içerisinde yerinden edilen şahısların sayısı ise 7,1 milyon.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliğine nazaran ise savaşta 24 Şubat’tan bu yana en az 8 bin 6 sivil ömrünü yitirdi, 13 bin 287 sivil yaralandı.

Ateşkes müzakereleri kesildi

Savaş devam ederken Rusya ve Ukrayna heyetleri, ateşkes sağlanması için 3’ü Belarus, biri Türkiye’de olmak üzere 4 sefer yüz yüze müzakere yaptı.

Belarus’ta her iki taraf yalnızca çatışma bölgelerinden sivillerin tahliyesi için insani yardım koridorları konusunda anlaşabildi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın arabuluculuk teşebbüslerinin sonucu olarak İstanbul’da 29 Mart’ta yapılan müzakereler sonucunda Ukrayna tarafı, Rus tarafına gelecekteki muhtemel yazılı muahedenin prensiplerini teslim etti, mutabakata çok yaklaşıldı.

Ancak Buça’daki savlardan sonra görüşmeler kesildi. 17 Mayıs’ta Ukrayna tarafı, ülkedeki durumun çok değiştiğini ve Rusya ile müzakereleri askıya aldıklarını duyurdu.

Türkiye’nin arabulucu olarak barışı sağlama istikametindeki bu ve bundan sonraki eforları, dünya kamuoyunda takdirle karşılandı.

Batı, savaş nedeniyle Rusya’ya yaptırımlar uygulamaya başladı

Savaşın siyasi ve toplumsal tesirleriyle birlikte ekonomik alanda alınan Rusya’ya yönelik yaptırım kararları, tüm dünyada direkt yahut dolaylı olarak tesirini gösterdi.

Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler, ABD ve başka Batılı ülkeler, Ukrayna’ya askeri müdahalede bulunan Rusya’ya karşı finans, güç, ulaşım, ihracatın denetimi ve finansmanı ile vize siyaseti üzere çeşitli alanlarda yeni yaptırımlar belirledi.

AB, savaş boyunca Rusya’ya karşı 9 yaptırım paketi kabul ederek, 1386 kişi ve 171 kuruluşa yaptırım kararı aldı.

Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik atağıyla pek çok dalda dünyada önde gelen 1000’in üzerindeki memleketler arası şirket, boykot gayesiyle Rusya’yı terk etti yahut faaliyetlerini kısıtladı.

AB, Rus petrol ve doğal gazına yönelik tavan fiyat uygulaması kararı aldı, karara birtakım öteki Batı ülkeleri de katıldı. Rusya da bu kararlara karşı yaptırımlarla karşılık verdi.