RUSYA’nın Ukrayna sonuna kapsamlı bir askeri yığınak yapmasının tetiklediği gerginliği düşürme emelli diplomatik teşebbüslerin dünkü durağı NATO’nun Brüksel’deki karargâhıydı. Geçen pazartesi ABD ve Rusya dışişleri heyetlerinin İsviçre’nin Cenevre kentinde sonuç alınamayan görüşmesinin akabinde dün de NATO ile Rus tarafının temsilcileri bir ortaya geldi. En son 5 Temmuz 2019’da yapılan NATO-Rusya Kurulu (NRC), NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg başkanlığında toplandı. Dört saat süren toplantıya taraflar ortasındaki görüş ayrılıkları damga vurdu ve beklendiği üzere somut sonuç elde edilemedi.
‘BELİRGİN GÖRÜŞ AYRILIĞI’
Stoltenberg toplantı sonrasında yaptığı açıklamada, kolay bir tartışma olmadığını vurgulayarak, “NATO müttefikleriyle Rusya ortasında bariz görüş ayrılıkları var. Bunların giderilmesi kolay olmayacak” dedi. Diyaloğun sürdürülmesinin gerekliliği ise neredeyse tarafların üzerinde anlaştığı tek bahis oldu. Bununla birlikte NATO’nun daha fazla görüşmeye yönelik takvim belirleme teklifini Rusya şu kademede karşılıksız bıraktı. Ukrayna üzerindeki baskıyı azaltma ve Avrupa güvenliğine yönelik riskleri düşürme gayretleri ortasında yer alan NRC’de Rusya’yı Dışişleri Bakan Yardımcısı Alexander Gruşko ve Savunma Bakan Yardımcısı Alexander Fomin temsil etti. Dışişleri Bakan Yardımcısı düzeyinde temsil edilen ABD ismine masada, Cenevre’deki ikili görüşmede de ülkesini temsil eden Wendy Sherman yer aldı.
KİEV’E TAM TAKVİYE
Moskova’nın İttifak’ın kendi topraklarına gerçek daha fazla genişlemeyeceğine yönelik talep ettiği garantilere NATO set çekti. Rusya’ya, açık kapı siyasetinden vazgeçilmeyeceği ve buna karar verecek olanın Moskova olmadığı iletisi net formda iletildi. Rus heyetine, memleketler arası sistemin ve Avrupa güvenliğinin temel unsurları hatırlatıldı. Her ülkenin kendi yolunu belirleme hakkının olduğunun altı kalın formda çizildi. NATO, doğu kanadındaki müttefiklerden asker çekilmesi talebine de olumsuz karşılık verdi. NATO, Ukrayna’ya tam dayanağını yinelerken Rusya, bu ülkeyi işgal niyeti olmadığını tekrarladı, lakin müttefiklerin taleplerini reddetti. Askeri tatbikatlarda şeffaflığın artırılması, tehlikeli askeri hadiselerin önlenmesi, uzay ve siber kaynaklı tehditlerin azaltılması, silahların denetimi, füzelerde karşılıklı kısıtlamaya gidilmesi NATO’nun somut teklifler çerçevesinde görüşmeye hazır olduğunu beyan ettiği alanlar oldu. Tarafların Brüksel ve Moskova’daki temsilcilikleri yine açmaları konusu da gündeme geldi.
MASADA KALACAK MI
Gerginliğin yüksek olduğu bir ortamda tarafların masaya oturup karşılıklı kaygılarını direkt paylaşması ve diplomatik angajmanın sürmesinin sağlanması NATO’nun öncelikleri ortasında yer alıyordu. Diyaloğun sürmesi konusunda tarafların benzeri çizgide olması olumlu karşılanırken Rusya’nın masada kalıp kalmayacağına ait kararını bugün Viyana’da yapılacak AGİT (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı) Daimi Kurulu Toplantısı’ndan sonra şekillendirmesi bekleniyor.
AB’DEN BİRLİK BİLDİRİSİ
RUSYA’nın hali, Fransa’nın Brest kentinde dün başlayan, Avrupa Birliği (AB) savunma bakanlarının gayriresmi nitelikli iki günlük toplantısının da gündeminde. Çalışma yemeğine NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in de katıldığı toplantı öncesinde bir kıymetlendirme kaleme alan AB Dışişleri ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, AB’nin NATO ve ABD’yle birlikte çalışması gerektiğini söyledi. AB, Rusya ile müzakerelerde yer almak istemesine karşın tartının ABD-NATO ekseninde olması nedeniyle kurumsal olarak masada değil. Avrupa güvenlik nizamının tehdit altında olduğunu belirten Borrell, “AB olarak birlik içinde bir tavır belirlemeli ve rolümüzün doğruluğunu kanıtlamalı, bunu somut hareketlerle desteklemeliyiz” dedi. AB’nin NATO ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’yla (AGİT) birlikte Avrupa’nın güvenliğinde kilit kıymette oyuncu olduğunu vurgulayan Borrell, “Rusya’yla yaşanan bu krizi, birliğimizi ve kararlılığımızı güçlendirmek, güvenlik çıkarlarımızı ve kıtanın çıkarlarını savunmak için fırsata çevirmeliyiz” sözlerini kullandı.
KREMLİN SÖZCÜSÜ: SOMUT CEVAPLARA MUHTAÇLIĞIMIZ VAR
Rusya-NATO Kurulu, Kremlin’in Batı’dan istediği güvenlik garantilerinin ele alınacağı toplantı için 2019’dan beri birinci sefer bir ortaya gelirken, Moskova’dan “Müzakerelerde ültimatom vermiyoruz, güvenlik kaygılarımız konusunda somut cevaplara muhtaçlığımız var” açıklaması geldi. Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov, NATO’nun muhtemel bir yeni genişlemesinden kaygı duyduklarını ve Avrupa’nın güvenliğinin kritik bir noktaya geldiğini kaydetti. Peskov, Finlandiya’da Ukrayna krizi nedeniyle tekrar gündeme gelen muhtemel NATO üyeliğine dair soruya cevabında da “ittifakın bir çatışma aracı olduğunu ve rastgele bir genişlemenin Rusya için kaygı sebebi oluşturduğunu” tabir etti.
AYRILIKÇILARLA ÇATIŞMADA BİR UKRAYNA ASKERİ ÖLDÜ
Batı ile Rusya ortasında Ukrayna krizini çözme teşebbüsleri sürerken, Ukrayna’nın doğusunda Moskova yanlısı ayrılıkçılar ile Ukrayna ordusu ortasında çıkan çatışmada bir Ukrayna askeri öldü. Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nden yapılan açıklamada, ayrılıkçıların evvelki gün Novotoşkivske bölgesinde ateşkes ihlalinde bulunduğu bildirildi. Açıklamada, ataklar sonucu bir Ukrayna askerinin hayatını kaybettiği kaydedildi. Ukrayna’nın başşehri Kiev’de, periyodun Devlet Lideri Viktor Yanukoviç’in Avrupa Birliği (AB) İştirak Anlaşması’nı imzalamaması üzerine 21 Kasım 2013’te şovlar başlamıştı. Yanukoviç’in, şovların büyümesi üzerine, Şubat 2014’te ülkeden kaçmasının akabinde ülkenin doğusundaki Donbas bölgesinin Donetsk ve Lugansk kentlerinde Rusya yanlısı ayrılıkçılar ‘bağımsızlıklarını’ ilan etmiş, Moskova da Kırım yarımadasını ilhak etmişti. Ayrılıkçılar ile Kiev idaresi ortasında 2014’ten bu yana süren çatışmalarda 13 binden fazla kişi hayatını kaybetti.