Dilhan Eryurt, Naciye Suman, Semiha Es ve daha niceleri… 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde çalıştığı alanda ilklere imza atan kadınlar, tarihe adını altın harflerle yazdırdı. İşte Türkiye’nin emekçi kadınları…
“Güneşin ve yıldızların evrimi” konusunda insanlığı büyük katkılarda bulunarak, çığır açıcı çalışmalarla pek çok ilke imza atmış olan; dünya bilim tarihine adını “Güneşi zapteden kadın” olarak yazdıran ve NASA’da çalışan ilk Türk bilim kadını” unvanına sahip Dilhan Eryurt, aynı zamanda çalıştığı bölümde görev yapan tek kadın araştırmacıdır.
Yıldızlarla ilgili yaptığı çalışmalarda sonucu bugün hala kullanılan “Fitting yöntemi” metodunu keşfeder. 1969 yılında yapılan ay yolculuğu bu biglgiler ışığında yapılmıştır. Bu nedenle Eryurt’ta “Apollo Başarı Ödülü” verilmiştir.
11 yıl fotoğrafçılık yapan Naciye Hanım’ın maalesef arşivi bulunmamakta. Ardında başarılı bir iş hayatı, örnek bir yaşam albümü bırakan Naciye Hanım, yaptığı işin kaç açıdan, ne denli önemli olduğunun farkında olamayan bizlerin arasından sessizce ayrıldı.
Semiha Es elinde fotoğaf makinesiyle üç yıl Kore’de beş yıl Vietnam’da, iki yıl da Ruanda’da tüm tehlikeleri göze alarak seyahet etti. Savaşın göbeğinden kareler yolladı.
Kendi anlattığı gibi üç yıl Kore’de, haftada beş gün cephede, her an patlamaya hazır cephane yüklü kamyonlarla seyahat etti. Gün oldu cepheden yaralı taşıdı, tahta sıraların üzerinde üstünü hiç çıkarmadan botlarıyla uyudu.
Fotoğraflarıyla birçok ödül aldı. Cesaretiyle tüm dünya gazetelerine haber oldu.
Sabiha Bozcalı, reklam alanında dönüşüm geçirmekte olan görsel anlatım diline katkıda bulunmuştur.
En bilinenleri bir banka reklamındaki leylek figürü ve çocuk maması için çizdiği bebek yüzüdür. Ayrıca seyahat broşürleri, ilaç kutuları için görsel dilde yaptığı ilk çizimlerle bu alana damgasını vurmuş bir illüstratördür.
Taksim Anıtı’nın yapımı sırasında Güzel Sanatlar Akademisi’nde bir yarışma düzenlenir. Birinciliği kazanan heykeltraş, Roma’ya staj görmek üzere gönderilecektir. Fakat 22 yaşında bekar bir kızın İtalya’ya gitmesi sakıncalı bulunur.
Dönemin Milli Eğitim Bakanı Mustafa Necati buna şiddetle karşı çıkarak, kadın hakları konusunda çok büyük çalışmalar yapan Atatürk’ün de verdiği bakış açısı ile “Kadın Erkek ayrımı mı kaldı” diyerek tartışmalara son noktarı koyar ve Sabiha Hanım Roma’ya gönderilir.
Paris’te bulunduğu sıralar, Fransızca olarak yayın yapan Meşveret gazetesinde Türkçe çıkan, kendisine “Kadınlığın Tacı” lakabını takan Samizade Sezai’nin yayınladığı Şura-yı Ümmet gazetesinde çalışmaya başlar.
Bu çalışmaları ile ilk Türk kadın gazeteci unvanını alır.
“Halkla ilişkiler” denince; bu konuda Türkiye’de “Halkla İlişkiler” mesleğini kurarak bu mesleği geliştiren ve yerleştiren, etrafına karşı daima içtenliği ve kıvrak zekası ile neşe ve enerji saçan, devamlı üreterek kendini yenilemenin sırlarını barındıran duayen isim Betül Mardin.
Ulusal ve uluslararası halkla ilişkiler alanında yılların en başarılısı seçilerek pek çok ödül almıştır.
Türkiye’de yapılan ilk radyo yayını 6 Mayıs 1927’de Sirkeci Büyük Postane’de yapılır.
Henüz kimsenin radyo alıcısı olmadığı için her akşam postane binasının kapısı üzerine yerleştirilen hoparlör aracılığı ile yayın halka duyurulurdu.
İşte Türkiye’nin ilk kadın spikeri 1937’de Ankara Radyosu’nda göreve başlayan Emel Gazimihal’dir.
Atatürk’ün isteği ile eğitim alması için BBC’ye gönderilen Emel Hanım, BBC Türkiye’nin ilk kadın sunucusudur.
Pek çok ülkede en önemli eserlerde sahne alan Meriç Sümen, birçok uluslararası bale yarışmalarında da “Seçiçi Kurul Üyesi” olarak Türkiye’yi temsil etmiştir.
O istediği gibi yaşayabilmek için bedel ödeyenlerden. Sahne hayatı, hayatı sahne olmuş, sahneye ses ve ders vermiş bir kadın.
“Sahnesini terk etmeyen kadın” olarak tarihe geçen Afife Jale’nin bir mezarı bile yok ama bu yolunu açtığı değerli kadın sanatçılarımızın “ilki” olduğu gerçeğini değiştiremiyor.
Görüntüsü, varlığı, perdeye aksettirdiği onca imajla gönüllerde ve zihinlerde yer etmiş bir yıldız olan Cahide Sonku için sinema tarihçisi Giovanni Scognamilla şunları söylemiştir: Sonku’nun bırakın türk tiyatrosundaki yerini, sinemadaki yeri de tartışılmaz. Bu dönemin, bir tarihin, bir sinema anlatısının temsilcisidir. Ama Cahide Sonku’nun tartışılmazlığı ondan değil, bu döneme kendi sınırları içinde kişiliğini de kattığı içindir.
Kayıtlarda inşaat fakültesinde ilk kayıt yaptıran kız öğrenci olarak iki kişi gösteriliyor. Birisi Sabiha Gürayman diğeri ise Melek Erbul.
Gürayman, 35 yaşında meslek hayatının en büyük eseri olarak gördüğü, Ata’sına kadınlara verdiği haklar konusunda minnetini ödeme fırsatını bulduğunu söylediği, Anıtkabir inşaatında bir kadın mühendis olarak görev alır.
Baleye 1938’de başlar. Ertuğrul Muhsin’in telkinleriyle Almanya’ya yollanır. Jeanne D’arc’ta oynar.
Bu arada Alman Filolojisi’ni bitirir.
Dünya paraşütçüler Kongresi’nde Türkiye’yi temsil etti. 88 defa paraşütle atlamış bulunan Edibe Subaşı kongrenin en çok dikkat çeken delegesidir.
